Skłanianie uczestników szkolenia do ciągłej refleksji nad swoimi działaniami jest szansą na zwiększenie ich zaangażowania w szkolenie. Z treścią gry wideo, w przeciwieństwie do zwykłych materiałów audiowizualnych, nie da się zapoznać pasywnie. Gra wymaga od jej uczestnika aktywnej interakcji, z tego względu gry mogą lepiej motywować i angażować niż wykłady oparte o prezentacje, które są odbierane przez słuchaczy biernie. Przykładowo w grach zawierających elementy logiczne i przygodowe, zaangażowanie graczy jest zwiększane (poza wciągającą fabułą) przez, stawianie przed graczem różnych zagadek, układanek itd. do rozwiązania, zanim będzie mógł poznać dalszą część fabuły.

Dzięki imersji w świat gry wideo, gracz ma poczucie kontroli czego nie uzyska jako bierny słuchacz podczas tradycyjnego szkolenia. Gracz dzięki, decydowaniu o tym co dalej wydarzy się w grze, może łatwiej wczuć się (imersja) w bohatera gry i zrozumieć jego perspektywę i rozumowanie. Dzięki temu, gracz bardziej zagłębia się w grę i jej tematykę – w przypadku projektowanej w ramach zadania gry edukacyjną tematykę dotyczącą kompetencji cyfrowych. Dzięki immersji gracz nie jest biernym słuchaczem. Przejmuje inicjatywę i stara się samodzielnie znaleźć sposoby na przejście gry. Zwiększa to koncentrację gracza – w przypadku gry edukacyjnej na jej temacie edukacyjnym. Imersja pomaga również w ignorowaniu potencjalnie rozpraszających bodźców. Imersja i poczucie kontroli wpływają również na wcześniej wymienione punkty, zwiększają bowiem zaangażowanie gracza i zmuszają go do refleksji nad swoimi czynami (gracz wie, że to od jego działań zależą losy bohaterów gry, więc dokładnie przemyśli każdy ruch). Reasumując, dzięki imersji w świat gry, uczestnik szkolenia może łatwiej i przyjemniej utrwalać i testować swoją wiedzę, w efekcie nabywając umiejętności.

Uczestnicy szkoleń powinni mieć zapewnioną możliwie szybką i szczegółową informację zwrotną (feedback). Słuchacz musi bowiem wiedzieć co robi dobrze a co źle i dlaczego, aby móc wyciągnąć wnioski na przyszłość. Taka informacja zwrotna nie powinna być udzielana dopiero na końcu szkolenia w formie zbiorczej, albo jedynie w formie punktacji. Im szybciej szkolona osoba dostanie informacje zwrotną tym lepiej dla procesu jej szkolenia. Najlepiej, żeby informacja zwrotna była przekazywana od razu po wykonaniu każdego zadania, dopóki szkolony jeszcze dokładnie pamięta na czym polegało zadanie i co w nim wykonał.W edukacji szczególnie istotny jest feedback pozytywny, czyli chwalenie szkolonego, które angażuje go bardziej do dalszej nauki. i pokonywania kolejnych wyzwań .Opisaną zdolność do przekazywania graczowi natychmiastowej i szczegółowej informacji zwrotnej o tym co zrobił dobrze, a co źle i dlaczego, mają gry wideo . Informacja zwrotna jest przekazywana graczowi na różne sposoby, z wykorzystaniem różnych mechanizmów grywalizacji. Podobnie jak w edukacji, tak i w grach kluczowa jest pozytywna informacja zwrotna, czyli chwalenie gracza na różne sposoby za prawidłowo wykonane działania. Podbudowuje to bowiem samoocenę gracza i motywuje do dalszego grania, a w przypadku gier edukacyjnych do dalszej nauki.¹

Grywalizacja jako zjawisko jest rozumiana przede wszystkim jako wykorzystywanie w realnym świecie, mechanik odpowiadających za globalny fenomen gier wideo. Grywalizacja często wykorzystywana jest przez korporacje, w założeniu w celu podniesienia efektywności zespołów. Na potrzeby grywalizacji wybiera się przede wszystkim pochodzące z gier rozrywkowych mechaniki odpowiadające za przyciąganie i utrzymanie zainteresowania graczy.Grywalizacja stanowi wskazówkę dla twórców gier edukacyjnych, na które mechaniki gier wideo powinni przede wszystkim zwrócić uwagę aby tworzyć ciekawe i angażujące gry edukacyjne, stanowiące atrakcyjną i ciekawszą alternatywą dla tradycyjnych metod szkoleniowych.Stosowanie mechanizmów grywalizacji ma na celu skłonienie gracza do jak najczęstszego sięgania po grę. W myśl zasady repetitio est mater studiorum, jest to szczególnie istotne w przypadku edukacyjnego zastosowania gier wideo. Wszystkie mechaniki grywalizacji muszą być ściśle powiązane i wynikać z angażującej fabuły.

Grywalizacja składa się z przynajmniej 8 współpracujących i przenikających się mechanik :
• Informacji zwrotnej;
• podziału na poziomy;
• rankingów;
• zadań wyzwań, celów;
• awatarów gracza;
• pasków postępów;
• pochwał;
• nagród.

Wszystkie mechanizmy grywalizacji, sprowadzają się tak naprawdę do zróżnicowanej informacji zwrotnej jaką gracz otrzymuje od gry po zrealizowaniu wyzwania. nagrody, dostęp do kolejnych poziomów gry, awans w rankingu, nowe elementy personalizacji awatara, awans na kolejny poziom doświadczenia w efekcie zebrania całego paska postępy to tak naprawdę różnego rodzaju pochwały jakie gra adresuje do gracza za to, że prawidłowo wykonuje stawiane przed nim, w toku fabuły gry, zadania.

Gra powinna na samym początku stawiać fabularyzowany cel, który wzbudzi zainteresowanie gracza i będzie dla niego wyzwaniem, np. uratowanie organizacji, rozwiązanie sekretu itd. Aby osiągnąć cel główny gracz musi rozwiązywać i pokonywać stawiane przed nim zadania i wyzwania budzące coraz większe zaciekawienie grą, jej fabułą i mechanikami. Zazwyczaj zadania i wyzwania są pogrupowane w poziomy, na które jest podzielona gra. Poziomy mogą mieć różną wielkość, mogą też przyjmować różne nazwy (np. rozdziały, sekcje itd.) Bez względu na nazwę czy wielkość, stanowią one wewnętrznie spójny fragment gry. Elementy w ramach każdego poziomu gry cechuje zazwyczaj jakiś wspólny mianownik, np. wspólna tematyka, identyfikacja graficzna, motyw czy zwrot fabularny itd. Poziomy w grze są zazwyczaj uszeregowane według trudności, od najłatwiejszego (w ramach, którego gracz ma poznać mechanikę gry oraz zawartych w niej zadań i wyzwań) do najtrudniejszego (który stanowić może wyzwanie nawet dla wprawionych graczy). Stawiane przed graczem zadania i wyzwania powinny być możliwe do rozwiązywania na różne sposoby. Pomoże to dostosować kurs do różnych podejść do nauki.

Gracz musi być nagradzany i chwalony za wykonane poprawnie zadania. Może to przyjmować formę przyznawanych graczowi wirtualnych przedmiotów dla jego awatara i/lub wirtualnej waluty gry oraz tekstowej i/lub dźwiękowej pochwały.

Zwykle mechaniki nagradzania związane są z inną mechaniką grywalizacji jaką są paski postępu. Za każde prawidłowo wykonane zadanie gracz ma otrzymywać punkty doświadczenia. Punkty doświadczenia są zazwyczaj zbierane aby awatar gracza mógł uzyskać kolejny poziom rozwoju. Ilość punktów doświadczenia zebranych przez gracza i ilość punktów, których jeszcze mu brakuje, są często przedstawiane graficznie w postaci pasków postępu lub liczników punktów. Dzięki temu gracz uzyskuje jednoznaczną informację ile brakuje mu do kolejnego poziomu i/lub nagrody. Motywuje to gracza do dalszej gry i w przypadku gier edukacyjnych nauki.

Równolegle z odznakami, często funkcjonuje ranking graczy. Jest on zwykle powiązany z mechanizmem pasków postępów. Dzięki rankingom gracze mogą porównywać swoje osiągnięcia z innymi graczami, co może wpływać na zwiększenie motywacji do częstszej i efektywniejszej nauki za pomocą gry.

Równolegle z nagrodami funkcjonować powinien system kar. Za porażki, gracz powinien ponosić ustalone w zasadach gry konwencje. Przykładowo, może tracić walutę w grze. Kluczowe jest aby gracz otrzymywał również informację zwrotną wyjaśniającą przyczyny porażki „ukarania”.

W każdej grze, graczowi oddawana jest kontrola nad jakimś rodzajem awatara. Najczęściej jest to jakiś bohater, którego poczynaniami może sterować gracz. Zazwyczaj, podobnie jak w przypadku czytania książek, gracz w pewnym momencie zaczyna utożsamiać się ze swoim awatarem. Z tego względu decyzje podejmowane przez gracza powinny oddziaływać nie tylko na świat gry, ale i na jego awatara. W ten sposób gracz będzie odczuwał na swojej „wirtualnej” skórze skutki swoich sukcesów i porażek. Pomaga to we wspomnianej wcześniej immersji w świat gry, która składania gracza do refleksji nad swoimi czynami w grze i większego zaangażowania w jej fabułę.

• Gry wideo mogą pomagać też w rozwijaniu kompetencji zarządczych m.in.:
  • Podejmowania decyzji pod presją czasu.
  • Elastyczności w procesie decyzyjnym.
  • Szybkiej adaptacji do zmieniających się warunków otoczenia.
  • Rozwiązywanie bieżących problemów bez zatracania celów długoterminowych.
  • Wytrwałości i cierpliwości.
  • Racjonalnej ocena ryzyka

Edukacyjne gry wideo w przeciwieństwie do tradycyjnych szkoleń można łatwiej i szybciej dostosować do nowych wymagań edukacyjnych np. uzupełnić grę o nowe cyberataki. Ponadto odpowiednio zaprojektowana gra edukacyjna może być łatwo dostosowywana do potrzeb nauczycieli – gry mogą w naturalny sposób łączyć informacje z różnych dziedzin w interdyscyplinarne i wszechstronne narzędzie do nauki.

Celem gier edukacyjnych jest nauka przez zabawę. Model rozgrywki gry edukacyjnej musi być zatem odpowiednio wyważony. Z jednej strony model rozgrywki nie może być zbyt rozbudowany i skupiający uwagę gracza jedynie na kwestiach rozrywkowych. Musi też być na tyle prosty aby każdy student poradził sobie z obsługą gry jako narzędzia edukacji (co poruszono w punkcie powyżej). Z drugiej strony model rozgrywki musi być na tyle, złożony i atrakcyjny aby zaciekawić gracza do gry i zaangażować go do nauki. Model rozgrywki nie może być zatem zbyt prosty i pozbawiony elementów rozrywkowych. Zbyt trywialna i nudna gra zostanie odrzucona przez uczestników szkoleń. Niestety tak dzieje się z wieloma grami edukacyjnymi, które grami są tylko z nazwy, a w praktyce są prezentacjami i/lub testami oprawionymi w nieatrakcyjną grafikę i animacje oraz nudną fabułę (lub jej brak). Produkty takie nie zwiększą zaangażowania studentów, którzy od najmłodszych lat mają styczność z zaawansowanymi, komercyjnymi grami wideo.Jednym z proponowanych sposobów na rozwiązanie problemu wyważenia nauki i rozrywki, jest przedstawienie merytorycznej zawartości gry nie wprost, ale za pomocą związanych z fabułą gry metafor edukacyjnych. Aby jednak osiągnąć balans między nauką a rozrywką, fabułą gry musi być wciągająca i rozbudowana oraz przekazana za pomocą angażujących mechanik.⁴

W grach wideo, grywalizacja jest zawsze komplementarna z fabułą i mechanikami gry. Wynika z nich i jest dostosowana do ich potrzeb. Dzięki temu jest rzeczywiście fajnym mechanizmem gier wideo, zwiększającym zaangażowanie gracza. Dla przykładu, za każde rozwiązane zadanie czy zagadkę awatar gracza dostaje punkty doświadczenia, które sprawiają, że awatar gracza staje się coraz silniejszy i mądrzejszy. Dla gracza, który utożsamia się ze swoim awatarem jest to bardzo satysfakcjonujące i skłania go do podejmowania kolejnych wyzwań w celu dalszego rozwijania awatara. W szkolnym i/lub korporacyjnym wykorzystaniu grywalizacji „ekscytujący” aspekt fabularny jest zazwyczaj pomijany. Skutkuje to tym, że grywalizacja przestaje zwiększać zaangażowanie i produktywność. Oderwana od fabuły grywalizacja przestaje być angażującą zabawą i nie różni się niczym od metod tradycyjnie stosowanych w korporacjach i szkołach. Pozbawione wątku fabularnego zbieranie punktów i ustawianie ludzi w rankingach oraz przyznawanie nagród i awansów jest bowiem zwyczajnym systemem oceniania, w którym za każde zadanie pracownik i/lub student dostaje ocenę (w grywalizacji nazywaną punktami). Na koniec okresu rozliczeniowego (w roku rozliczeniowego (w grywalizacji nazywanego poziomem/etapem) z zebranych ocen wyciągana jest zaś średnia, na podstawie której decyduje się o awansie i nagrodach albo o zwolnieniu czy powtarzaniu roku. Kluczowym jest zatem, aby w tworzyć gry edukacyjne bazujące na prawidłowym rozumieniu grywalizacji, która jest komplementarna z angażującą fabułą zawierającą metafory edukacyjne.